Juist psychologische valkuilen zoals groepsdenken, gebrek aan tegenspraak of overmatig zelfvertrouwen kunnen leiden tot verkeerde beslissingen in de bestuurskamer. Kocken pleitte daarom onlangs in het FD voor het inzetten van experts die letten op gedragsrisico’s in en rond de bestuurskamer van financiële instellingen, naast de bestaande risicomanagers, complianceofficers en de interne accountant.

Dat betoog zal op weinig bijval kunnen rekenen, gezien het grote aantal al bestaande controlefuncties. Toch verdient het voorstel steun, en niet alleen in de bestuurskamers, want bedrijven hebben gedragsrisico’s over het algemeen niet goed in kaart.

‘Inzicht in hoe mensen zich in de praktijk gedragen, dat haal je niet uit rapportages’

Ik herinner me een HR-manager die me na de crisis trots vertelde over een nieuw beoordelingssyteem, waarin een evenwicht was gevonden tussen het belang van commerciële doelen en van gewenst gedrag zoals samenwerking met andere afdelingen.

In de praktijk bleken medewerkers alsnog vooral te worden aangesproken op commerciële resultaten. Die waren immers goed meetbaar. Nog altijd maakten de commercieel succesvolste medewerkers promotie.

U begrijpt wat er gebeurde met de ‘zachte’ doelstellingen op het gebied van samenwerking. ‘Wat is er hier nu eigenlijk veranderd’, verzuchtte een aantal medewerkers toen ik hen een aantal jaren later sprak.

Een goed proces leidt niet automatisch tot een goede uitkomst, bleek maar weer eens. Aan de goede bedoelingen van het bestuur lag het niet, maar de praktijk bleek weerbarstig. Om te begrijpen waar goedbedoelde processen toe kunnen leiden, is een andere blik nodig en een andere houding. Gedragsexperts kunnen hierbij helpen.

Voor gedragsrisico’s zal niet altijd ‘hard bewijs’ zijn. Hoe mensen zich in de praktijk gedragen, dat haal je niet uit rapportages. Een bestuur dat echt zicht wil hebben op risico’s zal zich moeten verdiepen in hoe haar besluiten uitpakken op de werkvloer. Juist gedragsexperts kunnen helpen om de kloof tussen sturing en werkelijkheid dichten.

Deze column is oorspronkelijk verschenen in het Financieel Dagblad en is voor FD-abonnees ook te lezen via https://fd.nl/auteur/femke-de-vries.

Auteur: Femke de Vries