Er is al veel geschreven over wat maakt dat ‘golden boys’ zo lang hun gang kunnen gaan. Slachtoffers zijn afhankelijk van de daders voor hun beoordeling of een volgende carrièrestap. Voor artsen in opleiding bijvoorbeeld is het slikken of stikken. Hoogleraar B. had onder studenten zelfs de bijnaam ‘een acht voor een nacht.’

De dader heeft vaak slim een groep bewonderaars om zich heen verzameld. Zo speelt hij in op een mechanisme dat we allemaal onbewust op de lagere school aanleren. Je doet mee met de groep of je ligt eruit. En wie wil er nu niet bij de hofhouding van een genie horen? Als je bent uitverkoren als groupie stijg je zo een paar plaatsen in de pikorde.

Directe collega’s voelen zich niet geroepen om in te grijpen. Iedereen weet het toch? In het geval van hoogleraar B. waren verschillende leidinggevenden op de hoogte van zijn wangedrag. Het ergste is dat slachtoffers het gevoel krijgen dat het zinloos is een klacht in te dienen, omdat eerdere niets hebben uitgehaald.

Wat in de discussie meestal niet wordt genoemd, is dat we veel tolerantie hebben voor de eigenaardigheden van grote talenten. Ze worden niet voor niets veelal omschreven als charismatisch. Ach ja, hij doet een beetje gek maar hij is wel vreselijk goed. En bovendien wat moeten we zonder hem? Zo laten organisaties zich leiden door de angst om een vermeend uitzonderlijk talent te verliezen.

De voormalig ceo van General Electric Jack Welch verwoordt het mooi: als medewerkers niet conform de waarden van de organisatie handelen, moet je afscheid van ze nemen. Hoe succesvol ze ook zijn. De schade die ze toebrengen aan de cultuur en het vertrouwen binnen een organisatie staat in geen verhouding tot wat ze opleveren.

Deze column is oorspronkelijk verschenen in het Financieel Dagblad en is voor FD-abonnees ook te lezen via https://fd.nl/auteur/femke-de-vries.

Auteur: Femke de Vries, managing partner bij &samhoud, bijzonder hoogleraar toezicht aan de RUG en oud-bestuurslid van toezichthouder AFM. Reageer via expert@fd.nl.